Treść główna

Poradnik

MAPA, NAWIGACJA, LOKALIZACJA

Jaka mapa na wycieczkę?
Skala i odległości – jak je obliczać?
Jak korzystać z map?
Lokalizacja, orientacja mapy, topografia (warstwice)
Profil trasy

 

Jaka mapa na wycieczkę?

Mapy różnią się skalą i to zwykle definiuje ich przeznaczenie, np.:

  • 1:12 000 – taka i mniejsza skala to po prostu plan
  • 1:25 000 – bardzo szczegółowa (idealna na piesze wędrówki w górach)
  • 1:50 000 – dobra do trekkingu i jazdy rowerem
  • 1:100 000 i więcej – mapa ogólna, dobra do planowania długich tras, mapa samochodowa

Skala i odległości – jak je obliczać?

Skala pokazuje, jak bardzo rzeczywiste odległości są pomniejszone na mapie.

Na przykład wiedząc, że   1 km = 1000 m   a   1 m = 100 cm,   łatwo obliczyć:

  • skala 1:10 000 → 1 cm na mapie = 10 000 cm w rzeczywistości (= 100 m)
  • skala 1:50 000 → 1 cm na mapie = 50 000 cm w rzeczywistości (= 500 m = 0,5 km)
  • skala 1:100 000 → 1 cm na mapie = 100 000 cm w rzeczywistości (= 1000 m = 1 km)

Ułatwić sobie można zapamiętując, że wykreślając ze skali 2 zera mamy do przebycia odległość w metrach (np. 1:25 000 → 1 cm = 250 m) a wykreślając ze skali 5 zer mamy do przebycia odległość w kilometrach (np. 1:300 000 → 1 cm = 3 km)

Im mniejsza liczba po dwukropku, tym dokładniejsza mapa (np. 1:10 000 pokazuje więcej szczegółów niż 1:100 000).

Jak obliczyć odległość z mapy w terenie?

Metoda linijki:

  • zmierz odległość między dwoma punktami na mapie (np. 3 cm)
  • sprawdź skalę (np. 1:25 000 → 1 cm = 250 m)
  • 3 × 250 m = 750 m w rzeczywistości.

 

Podziałka liniowa:

Niektóre mapy mają linijkę skali, czyli podziałkę, na której od razu widzisz przeliczone odległości.

Metoda sznurka (dla krętych tras):

  • użyj nitki i dopasuj ją do kształtu szlaku
  • przyłóż do skali na mapie i odczytaj odległość albo przelicz wg skali

Jak korzystać z map

Jak korzystać z papierowej mapy turystycznej?

Każda mapa ma legendę i warto od niej zacząć (chyba, że już znacie się na oznaczeniach topograficznych, bo generalnie wszyscy wydawcy map korzystają z bardzo podobnych symboli i kolorów).

Z legendy dowiecie się, co jak zaznaczone jest na mapie i oglądając ją – odrobina wyobraźni wystarczy, by zorientować się, jak dane miejsce wygląda w rzeczywistości.

Jak korzystać z mapy w telefonie?

Najlepsze na wędrówki po tajemniczych Karkonoszach są oczywiście wszystkie mapy turystyczne, nasze przewodniki korzystają z mapy.cz.

Kiedy podamy swoją lokalizację i punkt docelowy – nawigacja wyznaczy trasę, czasem kilka – do wyboru.

Czym się różni mapa od planu?

Plan przedstawia zwykle mały obszar, w dużej skali (zwykle ok. 1:10 000), na którym zaznaczone są bardzo szczegółowo znajdujące się w terenie obiekty. Na planach nie ma warstwic, natomiast często pojawiają się siatki kwadratów z oznaczeniami jak na szachownicy, co ułatwia lokalizację i opisywanie położenia (np. wykaz ulic korzysta z tych oznaczeń).

Lokalizacja, orientacja mapy, topografia (warstwice)

Jak określić swoje położenie?

Jeśli masz mapę papierową, znajdź charakterystyczny punkt (np. budynek, rzeka, góra, skrzyżowanie dróg albo szlaków).

Mapa cyfrowa w telefonie – sama pokaże Twoje położenie, jeśli jej na to pozwolisz.

Jak określić strony/kierunki świata, aby „zorientować” mapę?

Prawie każda mapa jest orientowana, tzn. wydrukowana tak, że jej góra wskazuje kierunek północny, więc mapa na dole wskazuje południe, z lewej strony zachód i z prawej wschód.

Oczywiście kompas będzie tu bardzo pomocny.

Warstwice co to takiego?

Warstwice (izohipsy) to linie na mapie (topograficznej), które pokazują ukształtowanie terenu. Każda warstwica łączy punkty o tej samej wysokości nad poziomem morza. Dzięki nim można odczytać, jak strome są wzniesienia i gdzie znajdują się doliny, szczyty czy zbocza.

Warto zwrócić na nie uwagę szczególnie w górach.

Jak czytać warstwice na mapie?

Im bliżej siebie są linie, tym stok jest bardziej stromy.
Im dalej od siebie, tym teren jest łagodniejszy.
Zamknięte okręgi oznaczają szczyt (im mniejsze, tym wyższe).
Linie układające się w kształt litery „V” wskazują doliny (wierzchołek „V” pokazuje kierunek pod górę).

Profil trasy

Co to jest profil trasy?

Profil trasy to wykres przedstawiający zmiany wysokości na danym odcinku drogi, szlaku lub trasy turystycznej. Pokazuje, jakie przewyższenia czekają na wędrowca – gdzie są podejścia, zbiegi i płaskie odcinki.

Co zawiera profil trasy?

Profil trasy jest najczęściej obrazowany na układzie współrzędnych, gdzie:

  • oś pozioma (X) – to dystans (w km lub metrach);
  • oś pionowa (Y) – wysokość nad poziomem morza (w metrach);
  • nachylenie terenu – pionowe linie to strome podejścia, poziome oznaczają prawie równy teren;
  • punkty charakterystyczne – np. schroniska, przełęcze, szczyty, skrzyżowania szlaków – oznaczane dla orientacji, na właściwym kilometrze trasy.

Dlaczego warto znać profil trasy?

Zaznajomienie z profilem trasy pozwala nam lepiej zaplanować wycieczkę, czyli:

  • lepsze planowanie sił – wiesz, gdzie czeka cię trudne podejście;
  • ocenę trudności – np. czy szlak ma długie i męczące przewyższenia, czy po prostu dacie radę;
  • bezpieczne rozłożenie czasu – bo np. podejście może zająć więcej czasu niż zejście.